Chuyện về Đại tá hết lòng vì nạn nhân chất độc da cam

Hy sinh xương máu cho Tổ quốc

Gặp Đại tá Phùng Bá Đam tại nhà riêng (phường Phú Thượng, quận Tây Hồ), chúng tôi được ông giới thiệu một kho tư liệu, ký ức ăm ắp về những tháng ngày tham gia kháng chiến chống Mỹ. Theo đó, năm 1967, hưởng ứng lệnh Tổng động viên của quân đội chi viện cho miền Nam khi đang là cán bộ Ngân hàng tỉnh Hà Tây (cũ), chàng thanh niên Phùng Bá Đam khi ấy mới 19 tuổi đã xin vào quân đội cùng Trung đoàn 66, Sư đoàn 304 tham gia hàng loạt chiến dịch lớn, tại các chiến trường ác liệt nhất.

Năm 1974, ông bị thương nặng khi tham gia Chiến dịch Thượng Đức. Với 3 mảnh đạn găm vào vùng cổ, ông được đưa về tuyến sau điều trị. Một tháng sau đó, ông xin trở lại đơn vị tiếp tục cùng đồng đội chiến đấu. Ông có mặt tại dinh Độc Lập vào những ngày tháng 4/1975 lịch sử, dù 3 mảnh đạn trên cổ vẫn chưa được lấy ra do điều kiện y tế thiếu thốn ở chiến trường.

Đại tá Phùng Bá Đam (ngoài cùng, bên phải) và các đại biểu người có công tiêu biểu của Thủ đô Hà Nội tham gia Hội nghị biểu dương Người có công tiêu biểu toàn quốc năm 2022.

Sau này, khi đến khám tại Bệnh viện Trung ương Quân đội 108, ông mới biết những mảnh đạn này nằm ở những vị trí hiểm yếu, nếu phẫu thuật sẽ có nguy cơ ảnh hưởng lớn tới sức khỏe và sinh hoạt. Bác sĩ khuyên ông không nên lấy chúng ra. Vậy là 3 mảnh đạn vẫn “chung sống” với ông mấy chục năm qua.

Mỗi khi trái gió trở trời, vết thương lại như nhắc nhớ ông về một thời đạn bom khốc liệt. Sau này, ông còn tham gia chiến dịch Hồ Chí Minh giải phóng Sài Gòn năm 1975. Và cũng sau ngày đất nước thống nhất, ông mới biết ngoài những vết đạn, mảnh nổ trên cơ thể được xác định là thương binh hạng 3/4 với tỷ lệ thương tật 47% thì ông còn bị nhiễm chất độc da cam.

Năm 1978 ông được bổ nhiệm làm Phó Chủ nhiệm chính trị Trường Hậu cần quân khu, Trưởng ban cán bộ Cục Hậu cần quân khu 2. Năm 1993, ông làm trợ lí cán bộ Học viện Quân y, Phó Chủ nhiệm chính trị hậu cần Viện 103 Học viện Quân y. Nhiều năm công tác ở nhiều cương vị khác nhau, ông được phong hàm Đại tá vào năm 1999. Ông cũng từng là giáo viên và Chủ nhiệm Khối đào tạo cán bộ chính trị cấp chiến thuật chiến dịch tại Học viện chính trị - quân sự cho đến khi nghỉ hưu.

Sau khi nghỉ chế độ, ông tham gia giảng dạy lồng ghép Bộ môn Giáo dục công dân và Giáo dục quốc phòng tại Trường Trung học phổ thông dân lập Đông Đô và gắn bó với trường suốt 20 năm. “Làm nghề giáo dục, phải có môi trường giáo dục. Niềm vui lớn nhất của tôi là được truyền kinh nghiệm sống của mình, kể về lịch sử của cách mạng quân đội cho thế hệ trẻ nối tiếp truyền thống cha anh”, ông Đam chia sẻ.

Không chỉ cùng cùng đồng đội của mình chiến đấu anh dũng trong cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước, ông còn có nhiều đóng góp xây dựng quân đội chính quy hiện đại trong thời bình. Ông đã được Đảng và Quân đội tặng thưởng nhiều Huân chương cao quý.

Hết lòng vì nạn nhân chất độc màu da cam

Xuất thân từ một chiến sĩ có mặt trên khắp các chiến trường, cũng là nạn nhân của chất độc hóa học, ông hiểu hơn ai hết, mặc dù chiến tranh đã lùi xa, song hậu quả của chất độc hóa học đối với môi trường và con người vẫn chưa đi vào dĩ vãng. Chính vì vậy, vào năm 2011 khi Hội Nạn nhân chất độc da cam/dioxin quận Tây Hồ được thành lập, ông đã nhận lời tham gia Hội.

Đại tá Phùng Bá Đam (ngoài cùng, bên trái) trong một lần tham gia cùng Thường trực Hội Nạn nhân chất độc da cam/dioxin thành phố Hà Nội và quận Tây Hồ thăm, tặng quà Tết cho gia đình nạn nhân chất độc da cam/dioxin có hoàn cảnh khó khăn.

Ngày ấy, với cương vị Phó Chủ tịch, ông cứ nghĩ, nếu có thể đem công sức giúp đỡ được mọi người thì nhất định sẽ không từ chối trước bất cứ khó khăn gì. Ông nắm rõ hoàn cảnh của hội viên, ai bị phơi nhiễm, ai có con bị ảnh hưởng do chất độc da cam/dioxin gây ra để thường xuyên thăm hỏi, vận động các tổ chức, cá nhân ủng hộ, giúp đỡ.

Sau này, khi giữ cương vị Chủ tịch hội, ông cùng Ban Chấp hành hội xây dựng, kiện toàn Hội Nạn nhân chất độc da cam/dioxin của 8 phường thuộc quận Tây Hồ. Ông đề xuất với chính quyền về việc xây dựng quỹ xã hội hóa vì nạn nhân da cam. Từ đó, ông cùng các cấp hội vận động doanh nghiệp, tổ chức chính trị - xã hội, cá nhân hảo tâm, cùng các hộ trong quận chung tay xây dựng quỹ.

Ông còn kết nối với nhiều nhà trường, đưa các em học sinh đến thăm, tặng quà các gia đình có hoàn cảnh khó khăn hay những tấm gương nạn nhân da cam vượt khó, vươn lên như một cách giáo dục truyền thống, tình yêu thương, đồng cảm cho thế hệ trẻ... Cùng với đó, ông cùng Ban Chấp hành Hội làm tốt công tác tuyên truyền sâu rộng trong các tầng lớp nhân dân để tham gia cùng Chính phủ, Hội Nạn nhân rất độc da cam Việt Nam, đấu tranh với Chính phủ Mỹ đòi công lý cho các nạn nhân.

Ông thường xuyên quan tâm củng cố kiện toàn tổ chức phát triển hội trên địa bàn quận. 100% các phường ở quận Tây Hồ đều có có tổ chức hội, đưa Hội Nạn nhân chất độc da cam/dioxin quận Tây Hồ trở thành Hội đi đầu của thành phố Hà Nội có đầy đủ tổ chức cơ sở hội. Tổng số hội viên của hội nay đã lên đến 650 người, trong đó, số nạn nhân chất độc da cam của quận hiện còn 158 người.

11 năm tham gia công tác Hội không có phụ cấp, thù lao (theo quy định, Hội Nạn nhân chất độc da cam/dioxin quận Tây Hồ thành lập sau ngày 1/7/2010 nên không phải là hội đặc thù, các thành viên không được hưởng trợ cấp, thù lao), ông Đam vẫn luôn nhiệt huyết với công việc chung, tham gia chăm sóc đồng đội, con của đồng đội.

Thời gian giữ cương vị Chủ tịch Hội, Đại tá Phùng Bá Đam cùng Ban Chấp hành Hội đã vận động được hàng tỷ đồng tặng quà cho 100% nạn nhân chất độc hóa học của quận trong dịp Tết Nguyên Đán, ngày thảm họa da cam mùng 10/8 và kỷ niệm 60 năm ngày thảm họa da cam Việt Nam. Qua các lượt thăm hỏi, tặng quà, hỗ trợ khó khăn đã góp phần động viên nạn nhân về vật chất, tinh thần, “xoa dịu nỗi đau da cam” để nạn nhân hòa nhập với cộng đồng.

Với những gì mà Đại tá Phùng Bá Đam đã làm được, nhiều người không nghĩ ông đã ngoài 70 và chịu sự ảnh hưởng của những mảnh đạn cùng chất độc hóa học trong cơ thể. Mang trong mình những vết thương và chất độc da cam/dioxin, nhưng Đại tá Phùng Bá Đam tự nhận bản thân còn may mắn hơn biết bao đồng đội, cán bộ, chiến sỹ đã ngã xuống hoặc để lại một phần thân thể trong cuộc chiến bảo vệ nền độc lập dân tộc. Sự hy sinh vô bờ bến của những đồng chí, đồng đội đã đem lại niềm vui hạnh phúc cho dân tộc, làm cho đất nước ta được nở hoa độc lập, kết quả tự do, máu đào của các thương binh, liệt sỹ đã làm cho lá cờ cách mạng thêm đỏ thắm.