Công đoàn và ngân hàng: Giúp công nhân tránh “bẫy tín dụng đen”

Hệ lụy "tín dụng đen"

Vấn nạn “tín dụng đen” và những hệ lụy đau lòng xảy ra những năm gần đây là một trong những vấn đề nóng được trao đổi tại nhiều diễn đàn đời sống công nhân lao động. Thậm chí, khi công nhân lao động không trả nợ đúng hạn, không chỉ người thân, người quen của họ, mà cả cán bộ Công đoàn, lãnh đạo công ty nơi họ làm việc cũng bị các đối tượng đe dọa, khủng bố, gây áp lực để đòi nợ.

Quỹ Trợ vốn công nhân viên chức lao động nghèo Thủ đô cho người lao động huyện Thanh Trì vay vốn.

Trao đổi về nạn “tín dụng đen” trong buổi gặp gỡ, đối thoại của Thủ tướng Chính phủ với công nhân lao động ngày 12/6, Thượng tướng Lương Tam Quang - Thứ trưởng Bộ Công an cho biết: Qua đấu tranh cho thấy, các đối tượng cho vay hoạt động rất tinh vi, lợi dụng và tạo vỏ bọc núp dưới các doanh nghiệp có chức năng cho vay tài chính. Các đối tượng cho vay không cần thế chấp mà thực hiện dưới dạng huy động vốn, góp vốn, góp tài sản kinh doanh.

Về thủ đoạn, các đối tượng hoạt động “tín dụng đen” thường xuyên dụ dỗ, lôi kéo công nhân vay tiền trực tiếp, qua App, qua mạng xã hội hoặc núp bóng doanh nghiệp với lãi suất cao bất thường. Qua công tác đấu tranh thời gian qua của Bộ Công an, có nơi lãi suất lên tới 90-100%/tháng, thậm chí lên tới 700-1.000%/tháng. Khi người vay trả chậm hoặc quá hạn, các đối tượng cho vay sử dụng nhiều thủ đoạn như đe dọa, khủng bố tinh thần, chiếm đoạt tài sản tiền lương trả qua ATM…

“Trong 3 năm qua, Bộ Công an đã đấu tranh phát hiện xử lý 2.740 vụ việc với gần 5.000 đối tượng, đã khởi tố gần 2.000 vụ với gần 4.000 bị can, trong đó có hơn 1.000 vụ cho vay nặng lãi với nhiều bị hại là công nhân lao động”, Thượng tướng Lương Tam Quang cho biết.

Để phòng ngừa, ngăn chặn hiệu quả nạn “tín dụng đen”, Thứ trưởng Bộ Công an cho biết: Thời gian tới, Bộ Công an sẽ tiếp tục tập trung tăng cường các biện pháp phòng ngừa; tuyên truyền, phổ biến pháp luật, thông tin về các phương thức, tác hại của “tín dụng đen” để người dân và công nhân lao động nâng cao ý thức cảnh giác. Đồng thời Bộ Công an đã chỉ đạo Công an các tỉnh, thành phố kiểm tra hành chính các cơ sở, doanh nghiệp có liên quan đến hoạt động này, qua đó, phát hiện các đối tượng vi phạm pháp luật, nghiêm khắc xử lý các cá nhân, doanh nghiệp lợi dụng chính sách để hoạt động “tín dụng đen”.

"Lực lượng Công an cũng sẽ tiến hành rà soát ngành nghề kinh doanh thường bị “tín dụng đen” lợi dụng để núp bóng và siết chặt quản lý, triệt phá các tổ chức này; mở các đợt cao điểm trấn áp tội phạm trên phạm vi toàn quốc để phát hiện, ngăn chặn vi phạm pháp luật liên quan đến nạn “tín dụng đen””, Thứ trưởng Bộ Công an cho biết.

Trao đổi về vấn đề này tại buổi gặp gỡ, đối thoại của Thủ tướng Chính phủ với công nhân lao động, Phó Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Đào Minh Tú khẳng định: “Tín dụng đen” là vấn đề xã hội rất quan tâm. Đảng, Nhà nước và Chính phủ rất quan tâm đến việc loại bỏ “tín dụng đen” trong đời sống xã hội.

“Liên quan đến “tín dụng đen”, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ đã chỉ đạo quyết liệt, có rất nhiều biện pháp của các cơ quan chức năng như Ngân hàng Nhà nước, Bộ Công an, cũng như các địa phương đã vào cuộc tích cực. Trong thời gian qua, đã dẹp bỏ được nhiều tổ chức, cá nhân lợi dụng hoạt động “tín dụng đen” dưới nhiều hình thức, đã giảm nhiều câu chuyện đau lòng, nhưng “tín dụng đen” hiện vẫn đang diễn ra tại một số địa phương. Về phía Ngân hàng Nhà nước, chúng tôi thấy có trách nhiệm khi người dân tiếp cận “tín dụng đen” mà không tiếp cận được nguồn vốn chính thức”, ông Đào Minh Tú chia sẻ.

Phó Thống đốc Ngân hàng Nhà nước cũng cho biết: Thời gian gần đây, chúng tôi đã cùng Bộ Công an nghiên cứu vì sao “tín dụng đen” vẫn có đất để tồn tại. Điều này xuất phát từ hai phía, trước hết là vẫn còn nhu cầu vay vốn của người lao động, nhất là vùng sâu, xa, vùng khó khăn, dẫn đến khi có cầu ắt có cung, “tín dụng đen” có đất để hoành hành. Chúng tôi nhận thức phải làm rõ hai vấn đề này.

Thứ nhất là làm rõ nhu cầu vay chính đáng của người dân, khi họ có nhu cầu vay những món nhỏ, lẻ cho sinh hoạt hằng ngày thì cần có nguồn tín dụng chính thức đáp ứng. Phần này là thuộc trách nhiệm Ngân hàng Nhà nước cùng các cấp chính quyền triển khai. Thứ hai là nhu cầu vay tín dụng nhưng không chính đáng để phục vụ nhu cầu bất chính là hoạt động lô đề, cá độ hay những tệ nạn xã hội. Phần đó rõ ràng các cơ quan chức năng phải trấn áp, dẹp bỏ, kể cả cầu và cung.

Ngân hàng sẽ triển khai cho vay với lãi suất bằng 50% lãi suất hiện nay

Nhằm hạn chế nạn “tín dụng đen” và hỗ trợ công nhân lao động có nhu cầu vay vốn tiếp cận được nguồn tín dụng với lãi suất hợp lý, tại Hội nghị Ban Chấp hành Tổng LĐLĐ Việt Nam lần thứ 11 (Khóa XII) diễn ra tại Hà Nội từ ngày 13-14/7, ông Đào Minh Tú - Phó Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Việt Nam cho biết, ngành Ngân hàng đã sẵn sàng chỉ đạo các công ty tài chính tiêu dùng có ngay gói tín dụng 20.000 tỷ đồng, với lãi suất bằng một nửa lãi suất cho vay hiện nay để cho công nhân, người lao động ở các khu công nghiệp vay.

“Ngăn chặn và dẹp bỏ “tín dụng đen” là chức năng của nhiều Bộ, ngành và các cấp chính quyền, không riêng ngành Ngân hàng. Từ chức năng của ngành, chúng tôi thấy rằng nếu công nhân lao động tiếp cận được tín dụng chính thức thì sẽ không phải vay “tín dụng đen”. Chúng tôi thấy có trách nhiệm rất lớn để người dân được tiếp cận nguồn tín dụng chính thức. Để làm được điều đó, ngoài giải pháp đã và đang triển khai thực hiện như hoàn thiện tiếp hệ thống luật pháp để các tổ chức tín dụng, ngân hàng thương mại mạnh dạn cho vay, không cần điều kiện phức tạp, hay những thủ tục để người dân dễ dàng tiếp cận với nguồn tín dụng, có thể chỉ là món vay vài chục triệu đồng phục vụ nhu cầu thiết yếu sinh hoạt hằng ngày như đóng tiền học cho con, trả tiền viện phí khi con ốm đau, đóng tiền thuê nhà…

Theo đó, Ngân hàng Nhà nước đang hoàn thiện thêm hành lang pháp lý, tạo điều kiện cho các ngân hàng mạnh dạn cho vay với chủ trương là cho vay, phát triển thị trường nhỏ lẻ; thứ hai là sử dụng biện pháp công nghệ tạo điều kiện thuận lợi cho người vay tiếp cận nguồn vốn; tăng cường cho ngân hàng chủ động tiếp cận nhu cầu vay của người dân.

“Ngành Ngân hàng sẵn sàng chỉ đạo các công ty tài chính tiêu dùng bố trí gói tín dụng 20.000 tỷ đồng. Lãi suất cho vay chỉ bằng một nửa lãi suất cho vay hiện nay, phù hợp với công nhân lao động ở các khu công nghiệp. Thời hạn vay từ 3 tháng đến 3 năm với số tiền cho vay tối đa 70 triệu đồng/trường hợp để phục vụ sinh hoạt, tiêu dùng hằng ngày”, Phó Thống đốc Ngân hàng Nhà nước cho biết.

Ảnh minh họa.

Để triển khai gói tín dụng 20.000 tỷ đồng cho vay tiêu dùng đến tay công nhân lao động, Phó Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Việt Nam mong muốn các cấp Công đoàn, nhất là LĐLĐ các tỉnh, thành phố nơi có nhiều khu công nghiệp tạo điều kiện để các tổ chức tín dụng được giao nhiệm vụ tiếp cận công nhân. Tổ chức Công đoàn có vai trò giúp tổ chức tín dụng yên tâm về người vay (xác nhận địa chỉ, thu nhập để trả nợ); hỗ trợ đơn giản hóa thủ tục. Ngân hàng kỳ vọng các Công đoàn cơ sở sẽ đóng vai trò quyết định giúp các tổ chức tín dụng tiếp cận công nhân trong các khu công nghiệp, nhà máy.

“Chúng tôi sẽ làm việc với Tổng LĐLĐ Việt Nam khảo sát, làm thí điểm để nhanh chóng đưa chính sách vào khu công nghiệp có nhiều công nhân, giúp người lao động có thu nhập thấp ổn định cuộc sống. Đây sẽ là một giải pháp để thu hút lao động về khu công nghiệp và giúp người lao động tránh xa "tín dụng đen"”, ông Đào Minh Tú nhấn mạnh.

Công đoàn sẵn sàng vào cuộc

Trao đổi về những giải pháp đề ra của ngành Ngân hàng, ông Nguyễn Đình Khang - Ủy viên Trung ương Đảng, Chủ tịch Tổng LĐLĐ Việt Nam đánh giá, “tín dụng đen” trong công nhân lao động là một tệ nạn tương đối phổ biến. Công đoàn các cấp cần tích cực vào cuộc cùng các ngành, trong đó có ngành Ngân hàng. Tổng LĐLĐ Việt Nam đã ký thỏa thuận hợp tác với một số công ty tài chính tiêu dùng. Tuy nhiên, khi triển khai để giúp CNLĐ tiếp cận được tín dụng chính thức thì nảy sinh một số vướng mắc lớn là: Các tiệm cầm đồ trá hình cũng lấy tên là công ty tài chính. Vì vậy, nhiều Chủ tịch Công đoàn cơ sở lo ngại khi xác nhận thông tin cho người lao động, công nhân tại các khu công nghiệp rất khó phân biệt.

“Cần phải giải thích rõ những đơn vị đã được Tổng LĐLĐ Việt Nam và Ngân hàng Nhà nước Việt Nam giới thiệu đều là những tổ chức tín dụng được phép thành lập và hoạt động theo đúng quy định pháp luật”, ông Nguyễn Đình Khang lưu ý.

Chủ tịch Tổng LĐLĐ Việt Nam cho rằng, trong thời gian tới, các công ty tài chính có ký thỏa thuận hợp tác với Tổng LĐLĐ Việt Nam có thể ký trực tiếp với các LĐLĐ tỉnh, thành, Công đoàn các Khu công nghiệp để đạt được mục tiêu CNLĐ tiếp cận được với tín dụng chính thức. Tổng LĐLĐ Việt Nam sẽ làm việc với các công ty tài chính để làm sao thủ tục phải nhanh gọn, khi công nhân lao động cần là phải đáp ứng được ngay./.