Giải pháp đảm bảo nguồn thu ngân sách nhà nước trong bối cảnh dịch Covid-19

Tăng nhưng không bền vững

Kết quả thu ngân sách nhà nước 5 tháng đầu năm 2021 đạt khá so với dự toán chủ yếu do tình hình kinh tế những tháng đầu năm 2021 tiếp tục đà hồi phục từ cuối năm 2020, tuy nhiên, những khoản tăng thu từ khối ngân hàng, chứng khoán, bất động sản... là những khoản thu không bền vững và dự kiến sẽ không còn phát sinh lớn trong những tháng cuối năm.

Từ cuối tháng 4 đầu tháng 5, đợt dịch bệnh Covid-19 lần thứ tư bùng phát tại nhiều địa phương trên cả nước, diễn biến phức tạp với mức độ lây nhiễm lớn của các chủng virus mới, ngay lập tức đã tác động đến sản xuất kinh doanh và đời sống kinh tế xã hội tại nhiều địa bàn trọng điểm kinh tế trên cả nước như: Hà Nội, thành phố Hồ Chí Minh, Đà Nẵng... đặc biệt là tại 2 địa phương là Bắc Giang và Bắc Ninh, tác động trực tiếp đến hoạt động sản xuất, kinh doanh tại nhiều khu công nghiệp trên địa bàn 2 tỉnh này.

Trong đó, dịch bệnh Covid-19 tiếp tục tác động đến sản xuất kinh doanh từ cuối tháng 4, đầu tháng năm đến nay và chưa dự báo được thời điểm khống chế được dịch bệnh sẽ là những khó khăn, thách thức đối với nền kinh tế nước ta, dự báo tốc độ tăng trưởng kinh tế quý II, quý III và quý IV có thể sẽ chậm lại rủi ro không đạt được mục tiêu tăng trưởng kinh tế đề ra của cả năm, tác động không thuận đến việc thực hiện nhiệm vụ thu ngân sách nhà nước năm 2021.

Trong tháng 5/2021 (tính đến ngày 31/5), việc thực hiện thu ngân sách nhà nước do cơ quan Thuế quản lý ước đạt 86.317 tỷ đồng, bằng 7,7% so với dự toán pháp lệnh, bằng 142% so với cùng kỳ năm 2020, cao hơn 13.317 tỷ đồng so với số ước thu tháng 5/2021 là 73.000 tỷ đồng. Theo đó, luỹ kế 5 tháng đạt 575.677 tỷ đồng, bằng 51,6% so với dự toán pháp lệnh, bằng 114,5% so với cùng kỳ năm 2020. Số thu trong 5 tháng đầu năm nay đạt khá chủ yếu do tình hình kinh tế duy trì đà tăng trưởng từ cuối năm 2020, một số ngành, lĩnh vực có mức tăng trưởng khá như: Ngân hàng, chứng khoán, bất động sản, sản xuất lắp ráp ô tô...

Tốc độ tăng trưởng sản xuất công nghiệp cả nước trong tháng 5/2021 đã có sự giảm tốc so với tháng 4 (tháng 4 tăng 24,1%, tháng 5 chỉ tăng 1,6% so với tháng 4 và tăng 11,6% so với cùng kỳ). Tình hình đăng ký thành lập mới doanh nghiệp trong tháng 5 đã chậm lại so với trong 4 tháng đầu năm (số doanh nghiệp đăng ký thành lập mới trong 4 tháng đầu năm tăng 17,5% về số doanh nghiệp và tăng 41% về số vốn so với cùng kỳ, tháng 5 giảm 22% về số doanh nghiệp thành lập mới và giảm 16,3% về số vốn đăng ký so với tháng 4 và chỉ tăng 8,1% về số doanh nghiệp và tăng 33% về số vốn so với cùng kỳ), số doanh nghiệp tạm ngừng hoạt động trong tháng 5 tăng 37,3% so với cùng kỳ.

Dịch Covid-19 diễn biến phức tạp ở một số địa phương làm ảnh hưởng tới hoạt động thương mại, vận tải và du lịch và xuất nhập khẩu trong tháng 5. Kim ngạch xuất khẩu tháng 5 giảm 2,1% so với tháng trước… sẽ là những yếu tố tác động không thuận đến kết quả thu ngân sách nhà nước trong những tháng tiếp theo.

Giải pháp trọng tâm

Để phấn đấu hoàn thành nhiệm vụ thu ngân sách nhà nước năm 2021 được Quốc hội, Chính phủ giao ở mức cao nhất, Tổng cục Thuế đã yêu cầu các cơ quan thuế các cấp cần tập trung triển khai thực hiện một số giải pháp trọng tâm:

Thứ nhất, triển khai thực hiện tốt Nghị định số 52/2021/NĐ-CP của Chính phủ về gia hạn tiền thuế, tiền thuê đất, khẩn trương đưa chính sách kịp thời vào cuộc sống. Trong đó, để hỗ trợ doanh nghiệp và người dân, cơ quan thuế các cấp đã kịp thời tổ chức tuyên truyền sâu rộng nội dung chính sách gia hạn nộp tiền thuế, tiền thuê đất, tới toàn thể người nộp thuế hiểu và nắm được chính sách hỗ trợ của Nhà nước trước và ngay sau khi Nghị định số 52/2021/NĐ-CP ngày 19/4/2021 về gia hạn thuế giá trị gia tăng, thuế thu nhập doanh nghiệp, thuế thu nhập cá nhân và tiền thuê đất năm 2021 được ban hành.

Theo đó, Tổng cục Thuế đã có văn bản chỉ đạo các Cục Thuế địa phương kịp thời triển khai thực hiện Nghị định, tổ chức tuyên truyền, phổ biến chính sách, thực hiện nâng cấp hệ thống thông tin để người nộp thuế có thể gửi giấy đề nghị gia hạn theo nhiều hình thức như: qua cổng thông tin điện tử, đường bưu điện và nộp trực tiếp... thực hiện gia hạn tiền thuế ngay từ kỳ khai thuế tháng 4/2021, kịp thời đưa chính sách vào cuộc sống. Đồng thời, yêu cầu thuế địa phương nâng cấp toàn diện hệ thống công nghệ thông tin trong quản lý thuế để theo dõi số tiền thuế, tiền thuê đất được gia hạn và dừng tính tiền chậm nộp, theo dõi và đôn đốc người nộp thuế nộp các khoản tiền thuế, tiền thuê đất được gia hạn khi hết thời gian gia hạn.

Thứ hai, tiếp tục theo dõi chặt chẽ diễn biến tình hình sức khỏe doanh nghiệp, hoạt động sản suất, kinh doanh của người nộp thuế. Tập trung hỗ trợ, tháo gỡ kịp thời khó khăn, vướng mắc cho người nộp thuế ổn định sản xuất kinh doanh. Trên cơ sở đánh giá kết quả thực hiện các chính sách hỗ trợ doanh nghiệp và người dân, hiệu quả đạt được và những khó khăn, vướng mắc trong quá trình triển khai thực hiện các chính sách hỗ trợ để tiếp tục nghiên cứu, tham mưu cho Bộ Tài chính đề xuất với Chính phủ, Quốc hội các giải pháp về tài khóa, tiền tệ, vốn để tiếp tục hỗ trợ cho doanh nghiệp và người dân có thêm nguồn lực để hồi phục sản xuất kinh doanh.

Thứ ba, tiếp tục cải cách hiện đại hóa hệ thống thuế, đơn giản hóa thủ tục hành chính thuế, nâng cao chất lượng dịch vụ kê khai, nộp thuế, hoàn thuế điện tử, hóa đơn điện tử. Từ đó, đảm bảo hệ thống công nghệ thông tin thông suốt 24/7 để hỗ trợ người nộp thuế thực hiện nghĩa vụ với ngân sách nhà nước từ khâu đăng ký, kê khai, nộp thuế, hoàn thuế theo phương thức điện tử mà không cần phải đến trực tiếp cơ quan thuế, giảm thời gian, tạo thuận lợi cho người nộp thuế thực hiện nghĩa vụ với ngân sách nhà nước. Đẩy nhanh tiến độ xử lý hồ sơ hoàn thuế giá trị gia tăng đảm bảo kiểm soát chặt chẽ, hoàn thuế đúng đối tượng theo đúng chính sách pháp luật góp phần giúp người nộp thuế có thêm nguồn vốn duy trì hoạt động sản xuất kinh doanh.

Tiếp tục theo dõi chặt chẽ diễn biến tình hình sức khỏe doanh nghiệp, hoạt động sản suất, kinh doanh của người nộp thuế.

Thứ tư, tập trung triển khai kịp thời, có hiệu quả các nhóm giải pháp quản lý thu, chống thất thu, chuyển giá, trốn thuế, xử lý thu hồi nợ thuế, không để xảy ra tình trạng doanh nghiệp lợi dụng chính sách hỗ trợ về thuế của Nhà nước để trốn thuế, chây ỳ, nợ đọng tiền thuế. Tập trung thanh tra, kiểm tra đối với doanh nghiệp có rủi ro cao về thuế, không để doanh nghiệp lợi dụng chủ trương hỗ trợ doanh nghiệp của Nhà nước để vi phạm pháp luật, đồng thời không gây phiền hà, sách nhiễu cho người nộp thuế.

Thứ năm, rà soát các nguồn thu còn dư địa, còn tiềm năng để khai thác tăng thu, bù đắp một phần số hụt thu ngân sách nhà nước do dịch bệnh Covid-19 gây ra như thu từ đất đai, tài nguyên, khoáng sản... Tăng cường quản lý đối với các đối tượng được hưởng lợi trong thời điểm dịch bệnh Covid-19 xảy ra do tăng trưởng sản xuất hoặc thay đổi hành vi tiêu dùng như: Hoạt động kinh doanh thương mại điện tử, kinh doanh qua mạng, dịch vụ viễn thông, internet... soát các dự án hết thời gian ưu đãi thuế, các dự án mới phát sinh, các khoản truy thu theo kiến nghị của cơ quan Kiểm toán, Thanh tra... Phối hợp chặt chẽ với các cơ quan công an, hải quan, quản lý thị trường để kiểm soát chặt chẽ về giá cả hàng hóa, quản lý hiệu quả hơn hoạt động thương mại điện tử, kinh doanh qua mạng internet, chống buôn lậu, gian lận thương mại, hàng giả, hàng kém chất lượng, qua đó chống thất thu ngân sách, tạo môi trường kinh doanh bình đẳng để khuyến khích, thu hút đầu tư trên địa bàn.

Bảo Thoa