Hướng đi nào cho sân khấu Thủ đô?

(LĐTĐ) Sân khấu Hà Nội đang thiếu vắng những tác phẩm nghệ thuật có chất lượng cao về nội dung và hình thức biểu diễn. Từ khi đất nước chuyển sang nền kinh tế thị trường, sân khấu Hà Nội vẫn bám theo mạch sáng tạo, phát triển của những giai đoạn trước. Hiện không có vở diễn nào ra đời có thể thu hút được sự chú ý của đa số công chúng như mấy chục năm về trước.
huong di nao cho san khau thu do Liên hoan Sân khấu Thủ đô năm 2018 từ 4-9/10/2018
huong di nao cho san khau thu do Hà Nội: Liên hoan sân khấu Thủ đô lần thứ 8 năm 2018
huong di nao cho san khau thu do Tỏa sáng đất và người Hà Nội

Chỉ còn dư âm “vang bóng một thời”

Nói như Nghệ sĩ nhân dân Trần Quốc Chiêm, Chủ tịch Hội Liên hiệp Văn học Nghệ thuật Hà Nội: “Xét một cách toàn diện, nghệ thuật sân khấu hôm nay đang có vấn đề ở mọi khâu, mọi quy trình sáng tạo, từ đội ngũ tác giả, đạo diễn đến diễn viên…”.

huong di nao cho san khau thu do
Ảnh minh họa: Bảo Thoa

Tại Hội thảo “Sân khấu Hà Nội sáng tạo và phát triển”, nhiều đại biểu đã một lần đưa ra những trăn trở cho sự phát triển của sân khấu Hà Nội, một nền sân khấu đã từng một thời tiên phong đi đầu với những sáng tạo mới thì nay trở nên lạc hậu nhiều mặt.

Phó giáo sư, tiến sĩ Trần Trí Trắc - Chủ tịch Hội đồng nghệ thuật Hội Sân khấu Hà Nội nhận định, sân khấu Hà Nội được hình thành có thể tính từ thời Lý - Trần. Suốt chiều dài lịch sử, qua những thăng trầm của mình, sân khấu Hà Nội luôn là đỉnh cao mang tính kinh kỳ so với cả nước. Nghiên cứu những sáng tạo của sân khấu Hà Nội, có thể thấy dù có ngàn năm truyền thống tự hào, nhưng phải đến sau Giải phóng Thủ đô 10/10/1954 mới trở thành một nền sân khấu hoàn thiện, hiện đại.

Đó là nền sân khấu cách mạng được phát triển từ hoạt động sáng tạo nhỏ lẻ, đơn điệu, đậm tính thương mại, kiếm sống và đang có nguy cơ tan rã trong chiến tranh chống Pháp, thành nền sân khấu kiểu mới với phẩm chất dân tộc - khoa học - đại chúng. Trên nền phát triển đó, sân khấu Hà Nội đã có những sáng tạo để phát triển và phát triển bằng sáng tạo.

Bước vào cơ chế thị trường, hội nhập quốc tế với bao biến đổi của hiện thực, hệ giá trị thẩm mỹ, của sự phân hóa giàu nghèo, của tư duy bao cấp với tự chủ... đã và đang làm cho sân khấu Hà Nội trở nên lúng túng, khủng hoảng nhiều mặt. Nguyên nhân cơ bản của hiện tượng này, trước hết là do sáng tạo đã không đồng nhất với phát triển. Nghĩa là, phát triển nghệ thuật sân khấu Hà Nội bị tụt hậu bằng những sáng tạo “hoài cổ” của các nghệ sĩ Hà Nội, bởi các nghệ sĩ Hà Nội chưa nhận thức đủ và thể hiện được sự chuyển hóa lớn của hiện thực Hà Nội thời 4.0 trong cảm xúc sáng tạo của mình tương ứng.

huong di nao cho san khau thu do
Vở kịch sân khấu “Bão tố Trường Sơn”. (Ảnh: Bảo Thoa)

Phó giáo sư, tiến sĩ Trần Trí Trắc đã phải đặt câu hỏi đầy trăn trở: Đâu rồi những đỉnh cao mang tính kinh kỳ so với cả nước? Đâu rồi nền sân khấu của “nghệ sĩ - chiến sĩ”, “thổ tận can tràng” của lao động công phu vượt qua năng khiếu bẩm sinh để sáng tạo ra những hình tượng nghệ thuật chân thực, phong phú, đa dạng, hấp dẫn, vừa có yếu tố biểu hiện lẫn yếu tố thể nghiệm, vừa có giá trị xã hội lẫn giá trị lý tưởng với âm hưởng sinh hoạt đời thường và anh hùng ca lãng mạn? Đâu rồi một nền sân khấu luôn mang tính tiên phong, đổi mới, là ngọn lửa sáng tạo chuẩn mực và có sức lôi cuốn, lan tỏa, vẫy gọi những sáng tạo sân khấu cả nước noi theo?

Nhà viết kịch Ngọc Thụ thì hoài niệm: “Tôi còn nhớ ngày mới giải phóng Thủ đô, Cải lương Chuông Vàng, Kim Phụng không còn vé để bán... Thế mới biết sức mạnh nghệ thuật chân chính không gì xóa được trong tâm thức người Hà Nội yêu sân khấu. Thế nhưng, ấy là chuyện... một thời.

Có thể nói, dù khó tính và khắt khe đến đâu, chúng ta cũng phải thừa nhận rằng suốt nửa thế kỷ qua, nghệ thuật sân khấu đã đóng một dấu son, làm thành cột mốc lớn trên cả chặng đường lịch sử sân khấu Việt Nam. Nhưng quá khứ bao giờ cũng ở phía sau, dù huy hoàng và chói lọi, nhất là khi tình yêu và niềm tin của khán giả đối với sân khấu Hà Nội đã có vẻ chững lại, thậm chí giảm sút; những “ông hoàng”, “bà chúa” của thánh đường sân khấu đã có vẻ không còn hấp dẫn người Hà Nội, nhất là lớp trẻ.

Hướng đi nào cho sân khấu Hà Nội?

Kế thừa nền tảng phát triển rất đáng tự hào nhưng sân khấu Hà Nội thời gian qua vẫn chỉ là bức tranh mờ nhạt với những sáng tạo “hoài cổ”, thiếu sinh động. Hiện thực đổi mới đang đòi hỏi nghệ sĩ Hà Nội dấn thân mạnh mẽ, để không bị tụt hậu, để tự thể nghiệm mình, đưa sáng tạo ngang tầm thời đại.

Nghệ sĩ nhân dân Thanh Trầm, Chủ tịch Hội Sân khấu Hà Nội cho rằng, sân khấu Hà Nội đang cần một đội ngũ tác giả chuyên nghiệp, có bản lĩnh, dũng cảm đi trước công chúng, mạnh dạn trả lời những băn khoăn của thời đại. Và càng cần nhiều tác giả xông xáo vào những lĩnh vực mũi nhọn của đời sống hiện đại, khắc họa tính cách tiêu biểu của con người hôm nay, của hội nhập, mở cửa, điển hình của xã hội phát triển, của văn hóa phát triển. Đấy chính là những đòi hỏi chính đáng và cấp thiết để chúng ta “xốc lại đội ngũ, đi tiếp”.

Họa sĩ, nhà thơ, nghệ sĩ nhân dân Lê Huy Quang cho rằng, chính những người làm nghệ thuật cần nhìn lại mình nghiêm khắc để sân khấu Hà Nội tìm ra hướng đi, tránh sự tụt hậu trong sáng tạo, để mỗi nghệ sĩ trong quá trình hình thành tác phẩm đều nhận thức đủ và thể hiện được sự chuyển hóa lớn của hiện thực Thủ đô hôm nay.

Theo đạo diễn Hoàng Thanh Du, khán giả của sân khấu hiện đại từ lâu không còn là những người dân sống trong những căn hộ khép kín, tiết tấu cuộc sống chậm rãi. Hình thức của sân khấu hiện đại không còn là những vở diễn dài lê thê, cái nghe nhiều hơn cái nhìn, đơn giản một cách đơn điệu... Người xem thích thú hơn với những ngôn ngữ động, tăng phần diễn hình thể, những hoạt động tổng hợp, giá trị cảnh sắc, gần gũi với văn hóa hôm nay. Những điều này, nhiều sân khấu cả nước làm được, sân khấu Hà Nội thì chưa.

Nghệ sĩ nhân dân Quốc Chiêm cho rằng, một trong những vấn đề mấu chốt hiện nay là để thu hút nhiều tài năng trẻ theo đuổi nghệ thuật sân khấu truyền thống, Nhà nước cần xây dựng chiến lược lâu dài để các nghệ sĩ có thể toàn tâm, toàn ý biểu diễn phục vụ khán giả mà không phụ thuộc vào kinh tế. Trước mắt, cần có chính sách đãi ngộ thích hợp về lương, phụ cấp thanh sắc với nghệ nhân, nghệ sĩ, diễn viên… để thu hút lớp diễn viên trẻ cũng như học sinh, sinh viên theo học các chuyên ngành nghệ thuật truyền thống; đầu tư bài bản cả về cơ sở vật chất, con người… Nếu chính sách đãi ngộ cho giới nghệ sĩ ở bộ môn nghệ thuật truyền thống nói chung không được quan tâm đúng mức thì khó lòng mà phục hưng được nền sân khấu truyền thống Việt Nam trong tương lai.

Còn Nghệ sĩ nhân dân Thanh Trầm, Chủ tịch Hội Sân khấu Hà Nội cho rằng, sân khấu Hà Nội đang cần một đội ngũ tác giả chuyên nghiệp, có bản lĩnh, dũng cảm đi trước công chúng, mạnh dạn trả lời những băn khoăn của thời đại. Và càng cần nhiều tác giả xông xáo vào những lĩnh vực mũi nhọn của đời sống hiện đại, khắc họa tính cách tiêu biểu của con người hôm nay, của hội nhập, mở cửa, điển hình của xã hội phát triển, của văn hóa phát triển. Đấy chính là những đòi hỏi chính đáng và cấp thiết để chúng ta “xốc lại đội ngũ, đi tiếp”.

Đáp ứng nhu cầu của thời đại trong việc xây dựng con người mới hôm nay, nhiệm vụ đặt ra cho sân khấu chính là sự gắn bó, nỗ lực phản ánh chân thực cuộc sống, làm phong phú và sâu sắc thêm chủ nghĩa nhân văn của văn học, nghệ thuật. Bên cạnh đó, nghệ sĩ còn phải dấn thân, mạnh dạn phê phán cái xấu, cái biểu hiện biến chất, thoái hóa về nhân cách, đạo đức, lối sống, góp phần ngăn chặn xu hướng tiêu cực trong đời sống xã hội.

Bảo Thoa

Có thể bạn quan tâm

Nên xem

Nâng tầm các phong trào thi đua

Nâng tầm các phong trào thi đua

(LĐTĐ) Thời gian qua, các cấp Công đoàn thị xã Sơn Tây đã chú trọng đẩy mạnh, triển khai hiệu quả các phong trào thi đua yêu nước trong công nhân, viên chức, lao động (CNVCLĐ), từ đó tạo động lực thúc đẩy người lao động thi đua học tập, hăng say sáng tạo trong lao động, sản xuất, góp phần hoàn thành các nhiệm vụ của địa phương và đơn vị.
Triển khai Luật Thủ đô: Kiểm soát chất lượng các văn bản quy định chi tiết

Triển khai Luật Thủ đô: Kiểm soát chất lượng các văn bản quy định chi tiết

(LĐTĐ) Tiến sĩ Đoàn Thị Tố Uyên cho rằng, trong quá trình soạn thảo, ban hành những văn bản quy định chi tiết hướng dẫn thi hành Luật Thủ đô (sửa đổi), cần tuân thủ đúng những quy định của Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật năm 2015.
Mang Tết đủ đầy đến người lao động

Mang Tết đủ đầy đến người lao động

(LĐTĐ) Trong dịp Tết Nguyên đán Ất Tỵ 2025, các cấp Công đoàn Thủ đô sẽ tập trung tổ chức nhiều hoạt động thiết thực, ý nghĩa để chăm lo đời sống vật chất, tinh thần cho đoàn viên, người lao động. Trong đó, ưu tiên những trường hợp có hoàn cảnh khó khăn, bị tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp, mắc bệnh hiểm nghèo và người lao động ở lại đơn vị, doanh nghiệp để công tác, sản xuất, kinh doanh trong dịp Tết.
Vinh danh 196 nhà giáo Hà Nội tâm huyết, sáng tạo

Vinh danh 196 nhà giáo Hà Nội tâm huyết, sáng tạo

(LĐTĐ) Sáng 14/11, Sở Giáo dục và Đào tạo (GD&ĐT) Hà Nội phối hợp với Công đoàn ngành Giáo dục Hà Nội tổ chức trao giải “Nhà giáo Hà Nội tâm huyết, sáng tạo” lần thứ VIII và Cuộc thi “Thầy cô trong mắt em” lần thứ V, năm 2024.
TP.HCM: Bắt giam ca sĩ Chi Dân, người mẫu An Tây do liên quan ma túy

TP.HCM: Bắt giam ca sĩ Chi Dân, người mẫu An Tây do liên quan ma túy

(LĐTĐ) Ngày 14/11, Công an Thành phố Hồ Chí Minh (TP.HCM) cho biết, đã khởi tố bị can, bắt tạm giam đối với Nguyễn Trung Hiếu (ca sĩ Chi Dân), Nguyễn Thị An (người mẫu An Tây), Nguyễn Đỗ Trúc Phương để điều tra về tội “Tổ chức sử dụng trái phép chất ma túy”.
Futsal Việt Nam đã vươn tầm châu lục

Futsal Việt Nam đã vươn tầm châu lục

(LĐTĐ) Mặc dù giấc mơ vô địch futsal Đông Nam Á đã không thành, nhưng với những gì Futsal Việt Nam giành được, tương lai của đội tuyển Futsal Việt Nam là rất hứa hẹn.
Thành phố Hà Nội giảm 53 đơn vị hành chính cấp xã sau sắp xếp

Thành phố Hà Nội giảm 53 đơn vị hành chính cấp xã sau sắp xếp

(LĐTĐ) Bộ trưởng Bộ Nội vụ Phạm Thị Thanh Trà cho biết, thành phố Hà Nội sắp xếp 109 đơn vị hành chính cấp xã để hình thành 56 đơn vị hành chính cấp xã mới. Sau sắp xếp giảm 53 đơn vị hành chính cấp xã.

Tin khác

Vé Concert Anh trai vượt ngàn chông gai 2024, vừa mở bán đã “cháy vé”

Vé Concert Anh trai vượt ngàn chông gai 2024, vừa mở bán đã “cháy vé”

(LĐTĐ) Trưa 12/11, vé Concert Anh trai vượt ngàn chông gai 2024 tại Hà Nội chính thức mở bán trên Ticketbox.
Giọng hát hay Hà Nội 2024: Vinh danh tài năng âm nhạc Thủ đô

Giọng hát hay Hà Nội 2024: Vinh danh tài năng âm nhạc Thủ đô

(LĐTĐ) Cuộc thi “Giọng hát hay Hà Nội năm 2024” đã chính thức trở lại, tiếp tục hành trình tìm kiếm và vinh danh những giọng ca trẻ đầy tài năng của Thủ đô.
Đêm ra mắt đầy cảm xúc của ca sĩ, nhạc sĩ HÚH với "Dù chỉ một lần thôi"

Đêm ra mắt đầy cảm xúc của ca sĩ, nhạc sĩ HÚH với "Dù chỉ một lần thôi"

(LĐTĐ) Tối 5/11, không khí tại Rạp Đại Nam (Hà Nội) trở nên sôi động với sự kiện Debut Stage mang tên "Dù chỉ một lần thôi" của ca sĩ, nhạc sĩ HÚH - một cái tên quen thuộc trong cộng đồng học tiếng Hàn với biệt danh "mẹ Hú".
Concert “Anh trai vượt ngàn chông gai” chính thức công bố địa điểm và ngày bán vé tại Hà Nội

Concert “Anh trai vượt ngàn chông gai” chính thức công bố địa điểm và ngày bán vé tại Hà Nội

(LĐTĐ) Các khán giả thủ đô nói riêng và khu vực phía Bắc đều đang hân hoan chuẩn bị “săn vé” và lên kế hoạch cho concert Hà Nội.
Liveshow 'Giai nhân 2': Ngọc Châm kể chuyện đời mình qua âm nhạc

Liveshow 'Giai nhân 2': Ngọc Châm kể chuyện đời mình qua âm nhạc

(LĐTĐ) Ca sĩ Ngọc Châm sẽ tổ chức liveshow "Giai nhân 2" vào ngày 1/12 tới tại Nhà hát Lớn Hà Nội, đánh dấu chặng đường hơn 20 năm ca hát, và 10 năm sản xuất chuỗi chương trình tôn vinh tác giả, tác phẩm "Vàng son một thuở".
Tiếng hát Hà Nội 2024: Nơi hội tụ và tỏa sáng tài năng âm nhạc

Tiếng hát Hà Nội 2024: Nơi hội tụ và tỏa sáng tài năng âm nhạc

(LĐTĐ) Cuộc thi "Tiếng hát Hà Nội 2024" là một sự kiện âm nhạc đặc biệt được tổ chức bởi Đài Phát thanh - Truyền hình Hà Nội, nhằm chào mừng hai sự kiện trọng đại, kỷ niệm 70 năm Ngày Giải phóng Thủ đô (10/10/1954 - 10/10/2024) và 70 năm thành lập Đài Phát thanh - Truyền hình Hà Nội (14/10/1954 - 14/10/2024).
Techcombank góp phần đưa âm nhạc truyền thống đến gần khán giả

Techcombank góp phần đưa âm nhạc truyền thống đến gần khán giả

(LĐTĐ) Lần đầu tiên trên một sân khấu lớn, gần 20.000 khán giả đã cùng hòa giọng, thăng hoa với các làn điệu chèo, cải lương và trống hội vang dội.
Hà Nội nhẹ nhàng, sâu lắng trong đêm nhạc “Cảm xúc tháng Mười”

Hà Nội nhẹ nhàng, sâu lắng trong đêm nhạc “Cảm xúc tháng Mười”

(LĐTĐ) Trong Chương trình giao lưu truyền thống các trường văn hóa nghệ thuật toàn quốc, năm 2024 tại Hà Nội, do Trường Cao đẳng Nghệ thuật Hà Nội đăng cai, mới đây, chương trình nghệ thuật “Cảm xúc tháng Mười” đã diễn ra với nhiều tiết mục đặc sắc, hấp dẫn.
Michael Learns To Rock trở lại Việt Nam vào 17/11 với đêm nhạc "Take Us To Your Heart"

Michael Learns To Rock trở lại Việt Nam vào 17/11 với đêm nhạc "Take Us To Your Heart"

(LĐTĐ) Vào 17/11, Michael Learns To Rock sẽ có đêm biểu diễn tại Nhà thi đấu Phú Thọ (Thành phố Hồ Chí Minh), đánh dấu lần thứ tư nhóm nhạc huyền thoại đến từ Đan Mạch quay trở lại Việt Nam.
Bản hùng ca phố: Âm nhạc và ký ức về một Thủ đô bất khuất

Bản hùng ca phố: Âm nhạc và ký ức về một Thủ đô bất khuất

(LĐTĐ) Chào mừng kỷ niệm 70 năm Ngày Giải phóng Thủ đô (10/10/1954 - 10/10/2024), Ủy ban nhân dân thành phố Hà Nội cùng với Đài Truyền hình Việt Nam đã lựa chọn Hoàng thành Thăng Long để tổ chức chương trình “Hà Nội - Bản hùng ca phố”. Chương trình được truyền hình trực tiếp vào 20h10 ngày 10/10 trên kênh VTV1, VTVgo.
Xem thêm
Phiên bản di động