Xem chia cá ăn Tết ở xứ Mường
Cụ già chữa bệnh vô sinh giỏi nhất xứ Mường |
Huyền thoại Hồ Chim
Ngày thường, con đường dẫn vào thôn Lai thênh thang là thế, nhưng ngày cận Tết, nó lại trở nên chật hẹp, bởi người xe nườm nượp. Với người dân gốc nơi đây, dù đi Nam về Bắc, hay ở mãi trời tây, nhưng ai nấy cũng đều cố sắp xếp công việc để về trước ngày 26.12 (âm lịch). Hỏi ra mới biết, người dân khắp nơi đổ về không chỉ để đoàn tụ gia đình mà còn mong muốn được chứng kiến cuộc thi bắt cá và chia cá cho dân làng ăn Tết. Không chỉ những người trẻ háo hức, mà ngay cả các bậc cao niên trong thôn, tục chia cá cho cả làng ăn Tết đã ăn sâu vào tiềm thức của họ từ thuở ấu thơ.
Đứng bên cạnh hồ, hướng mắt dõi theo những trai làng khỏe mạnh đang trần mình dưới dòng nước lạnh để bắt cá, cụ Phạm Văn Mão vui vẻ trò chuyện với phóng viên. Theo cụ Mão, tục lệ chia cá ăn Tết ở đây diễn ra vào ngày 26 tháng chạp hằng năm. Đây là tục lệ lâu đời ở thôn Lai, nhưng đến nay vẫn giữ nguyên được nét đẹp, như sợi dây gắn kết bà con địa phương với nhau…
Đưa tay vuốt chòm râu dài, trắng như cước, ông Mão tiếp tục chia sẻ: “Không ai ở đây biết tục lệ chia cá ăn Tết có từ bao giờ, mà chỉ thấy tương truyền rằng, đã lâu lắm rồi, khu vực Mường Lai này có 99 cái hồ. Cứ đến mùa khô, 98 hồ cạn, chỉ còn một hồ còn nước. Năm ấy, hạn hán gây mất mùa, gần Tết, mà chẳng mấy nhà trong thôn còn gạo để ăn. Một số người lên nương làm rẫy, đi qua hồ thì thấy chim tập trung về đây nhiều một cách bất thường. Thấy lạ, người dân hò nhau ra bắt thì đàn chim vội vút bay lên, lượn quanh hồ 9 vòng, rồi nhả một vật gì đó rất lạ xuống hồ và bay đi”.
Cũng theo ông Mão, khi đàn chim bay đi, người dân tới hồ thì thấy cá lớn, cá bé chen chúc bơi. Người dân vui sướng, hò nhau đem lưới, nơm, vó, rổ rá ra bắt cá. Năm ấy, dân thôn Lai không phải rơi vào cảnh… “mất Tết”. Để ghi nhớ bầy chim lạ, dân làng đã đặt tên là Hồ Chim. Và khi lập hương ước của làng, làng Lai đã lấy ngày 26.12 (âm lịch) đáng nhớ ấy là ngày chia cá hồ.
Nhằm lưu giữ nét văn hóa này không bị mai một bởi kinh tế thị trường, năm nào cũng vậy, lãnh đạo thôn Lai cùng những cao niên có uy tín thường đến tận nhà người dân để kể sự tích Hồ Chim, cũng như nhắn nhủ mọi người gìn giữ nét truyền thống tốt đẹp ấy. Mọi người đều coi Hồ Chim như vị thần che chở cho dân làng, là nơi giao lưu văn hóa, gắn kết tình người. Chính vì thế đã có biết bao đơn vị, cá nhân muốn đấu thầu hồ để kinh doanh, nhưng đều thất bại.
Để giữ gìn hồ cá, người dân thôn Lai còn góp vốn mua cá giống thả xuống hồ, cắt cử người đi kiếm thức ăn… “Cá trong hồ có sẵn, nhưng để có nguồn cá giống chất lượng cao, dân làng thường góp tiền mua về thả thêm. Tuần tự mỗi ngày, 5 hộ gia đình có nhiệm vụ đi kiếm thức ăn cho cá và canh trộm. Hết lượt nhà này lại đến nhà khác, cho đến ngày chia cá thì tạm nghỉ, đến đầu năm mới lại tiếp tục quy trình ấy” - ông Phạm Văn Huân, trưởng thôn Lai chia sẻ.
Báo hiếu tổ tiên
Cả năm, không ai được phép bắt cá ở Hồ Chim, dù chỉ là một con cá nhỏ. Đúng đến ngày bắt cá, thôn thường chia thành 3 đội, tùy năm để chia theo xóm hay chia theo dòng họ, mỗi đội 20 người. Những người được tuyển chọn vào đội bắt cá là người có kinh nghiệm chài lưới, sức cường tráng. Khi các đội đã sẵn sàng, trưởng thôn hoặc một vị cao niên đánh một hồi chiêng dài. Dứt tiếng chiêng, các đội vào cuộc thi tài bắt cá.
Người dân phấn khởi với số cá lớn đánh bắt được sau mỗi năm chăm sóc, nuôi dưỡng. |
Dưới nước, các đội liên tục thi chuyển “binh pháp”, lùa cá vào lưới, kéo thật nhanh vào góc hồ. Trên bờ, người khua chiêng, người gióng trống, người thổi tù và, vỗ tay, hò reo cổ vũ khiến cái tiết lạnh được xua tan.
Cuộc thi diễn ra từ sáng sớm, đúng 12 giờ trưa thì kết thúc. Cá của từng đội được để riêng rẽ, cân lên tính điểm. Đội nào bắt được nhiều cá to và cân nặng nhiều hơn sẽ được trao thưởng bằng một số lượng cá tượng trưng. Sau đó, đội thắng cuộc chọn một số cá to, khỏe, cúng thần nước, thần sông. Toàn bộ số cá của 3 đội bắt được sẽ được cân lên chia đều cho mọi nhân khẩu của làng, trừ con to nhất. “Từ xưa đến nay, con cá to nhất luôn được làng giữ lại để xẻ thịt. Số thịt này sẽ được chia cho một số cụ cao niên và gia đình có công với cách mạng. Dù số thịt cá được chia rất ít, nhưng ai được nhận cũng đều hãnh diện vì thấy được sự tôn trọng, ghi nhận công sức của thế hệ sau. Còn với dân làng, dù được chia cá ít hay nhiều, nhưng cứ có cá Hồ Chim cúng tổ tiên trong dịp Tết thì tất thảy đều vui vẻ, bởi họ cảm thấy rằng đã báo hiếu được với cha ông, hứa hẹn năm mới gặp nhiều may mắn…” - ông Huân vui vẻ tâm sự.
Tuấn Anh
Có thể bạn quan tâm
Nên xem
Sôi nổi, hấp dẫn Lễ hội chọi trâu truyền thống Đồ Sơn năm 2024
Tổng kết hoạt động Công đoàn khối trường học quận Hai Bà Trưng năm học 2023 - 2024
Thần tốc dựng và bàn giao nhà tạm cho người dân Làng Nủ
Cư dân chung cư được trải nghiệm thực hành về phòng cháy chữa cháy
Hà Đông: Chỉ đạo thành công Đại hội thành lập Công đoàn Công ty Doza Illumination
Tuyển sinh lớp 10 vượt chỉ tiêu, 5 cơ sở giáo dục ở Hà Nội bị xử phạt
Phu nhân Đại tướng Võ Nguyên Giáp sẽ được an táng tại Vũng Chùa - Đảo Yến
Tin khác
Thần tốc dựng và bàn giao nhà tạm cho người dân Làng Nủ
Cộng đồng 21/09/2024 18:07
Viettel hỗ trợ chuyển đổi máy 4G miễn phí cho toàn bộ khách hàng
Cộng đồng 21/09/2024 07:58
Gần 1.000 người hưởng ứng hiến máu Ngày Chủ nhật đỏ cùng Amway Việt Nam
Cộng đồng 20/09/2024 21:31
Tình nguyện sửa chữa miễn phí hơn 1.000 xe máy bị hư hỏng do bão lũ cho bà con
Xã hội 19/09/2024 18:59
Hội Chữ thập đỏ TP Hà Nội: Trao quà hỗ trợ người dân tỉnh Lào Cai chịu thiệt hại do bão, lũ
Cộng đồng 19/09/2024 17:18
Mỗi buổi sáng ở quê
Cộng đồng 19/09/2024 12:59
Khu nhà tạm cư dành cho người dân làng Nủ dự kiến hoàn thành vào ngày 22/9
Xã hội 18/09/2024 18:57
Vinamilk tổ chức nhiều hoạt động Trung Thu cho trẻ em mọi miền
Cộng đồng 18/09/2024 15:47
Quỹ dinh dưỡng “Zott Monte cùng bé lớn khôn” tới với trẻ em nghèo Tây Nguyên
Cộng đồng 18/09/2024 13:41
Lễ hội Trung thu "Trăng ấm tình người" cùng sẻ chia giúp đồng bào vượt qua bão lũ
Cộng đồng 18/09/2024 06:03